İş Hukuku Nedir?
İş hukuku, bağımlı çalışma durumunu düzenleyen özel bir hukuk dalıdır. Bu hukuk alanı, özellikle sanayi devrimi sonrasında artan bağımlı çalışan işçi sınıfının ihtiyaçlarına cevap vererek günümüze kadar gelişmiştir.
İş hukukunun kapsamı içerisinde işçilerin maddi, psikolojik ve sosyal durumlarını düzenleyen işçi lehine hükümler temel alınmaktadır. Özellikle endüstriyel değişimlerle birlikte ortaya çıkan işçi sınıfının zorluklarına çözümler sunarak, adalet ve denge sağlamayı amaçlamaktadır.
İş hukukunun amacı nedir?
İş hukuku, işçi ile ekonomik bağlamda bağımlı olduğu işveren arasındaki ilişkileri düzenleyen bir hukuk dalıdır. İşçinin işveren karşısındaki konumu ve bu ilişkiden kaynaklanan sorunlar, devlet tarafından işçinin korunması amacıyla iş hukukunun ortaya çıkmasına neden olmuştur. İş hukuku, işçinin haklarını hukuki bir güvence altına almayı amaçlayarak işçinin adalet ve koruma sağlanmış bir pozisyonda olmasını hedeflemektedir.
İş hukukunun alt dalları nelerdir?
İş hukuku çalışan, işveren ve bu unsurların devletle olan ilişkilerini düzenlemeyi amaçlayan bir hukuk dalıdır. Diğer hukuk alanlarına kıyasla, iş hukukunda belirgin bir devlet müdahalesi bulunmaktadır. Devletin iş hukuku süreçlerine aktif katılımı, bu hukuk dalını karma hukuk kapsamına yaklaştıran etkenlerden biridir.
Bu perspektiften bakıldığında, iş hukukunun kapsamı sadece hizmet sözleşmesinin tarafları arasındaki ilişkileri düzenlemekle sınırlı olmayıp aynı zamanda tarafların üye olabileceği örgütlerle olan ilişkilerini de içermektedir.
- Bireysel iş hukuku
- Toplu iş hukuku
İş hukukunun alt dalları arasındadır.
İş hukukunun özellikleri nelerdir?
İş hukuku davaları işçi ve işveren arasındaki anlaşmazlıklardan doğmaktadır. İş hukukunun kapsamı içerisinde işçinin sahip olduğu haklar, en iyi şekilde korunmaya çalışılmaktadır. Davalarda iş hukuku özellikleri dikkate alınmaktadır.
- İş hukukunun temel hedefi, işverene göre zayıf konumda olan işçiyi korumaktır.
- Belirsizlik durumlarında, işçi lehine yorum ilkesi öncelikli olarak uygulanır.
- İşçiler, sendikalar aracılığıyla yönetimde yer alma imkanına sahiptir.
- Özel hukuka ait özelliklere sahip olmasına rağmen, içinde devlet müdahalesini barındırdığı için iş hukuku, karma hukuk niteliğindedir.
İş hukukunun önemi nedir?
İş hukukunun temel odak noktası, çalışanın haklarını korumak ve kişisel bütünlüğünü muhafaza etmektir. İşveren ile işçi arasındaki sözleşme, işin gerekliliklerinden kaynaklanan belirli bir sorumluluk alanı ile sınırlıdır. İşçi, bu sorumluluk dışında gelen talepleri ve emirleri yerine getirme zorunluluğuna sahip değildir. İş hukukunun kapsamı içerisinde bu konulara da yer verilmektedir.
İş hukuku neleri kapsar?
İş hukuku içerisinde bireysel ve toplu iş hukuku alt dalları bulunmaktadır. Küçük işletmeleri içeren iş hukuku davaları, sözleşme sonrasında belirlenen ücret, çalışma koşulları, prim, ikramiye, sosyal haklar, işten ayrılma ve tazminat gibi konuları kapsar.
Toplu iş hukuku ise büyük ölçekli işletmelerde, işçileri temsil eden sendika gibi kurumlar ile işveren arasında uygulanan bir hukuk alanıdır. Toplu iş hukuku davaları içerisinde sendika kurma, sendikaya üyelik, toplu iş sözleşmeleri ve diğer sendikal haklar gibi konular öne çıkmaktadır.
İş hukuku kimleri kapsar?
İşgücü, üretim sürecinde yer alan bireyleri bağımlı ve bağımsız çalışanlar olmak üzere iki ana grupta sınıflandırır. Bağımlı çalışanlar kapsamına giren bireyler, iş sözleşmeleri çerçevesinde işçi statüsünde değerlendirilir ve iş hukuku normlarına tabi tutulur. Diğer yandan, bağımsız çalışanlar kendi işlerini yöneten bireyler olarak özerk bir konumda bulunur ve iş hukuku düzenlemelerinden daha az etkilenirler.
İş hukuku kapsamı dışındaki işler nelerdir?
Ülkemizde pek çok iş kolu iş hukuku içerisinde güvenceye alınmaktadır. Ancak bazı iş kolları bu kapsam dışında kalmaktadır.
- Yemek
- Temizlik
- Çamaşır
- Ev hizmetleri
- Çocuk bakıcılığı
- Bahçıvanlık
Gibi iş kolları iş hukuku davaları kapsamı dışındadır.